2024 жылғы 15 шілдеде Ақтау қаласында Қазақстанда атом электр станциясын (АЭС) салу жөніндегі жоспарлар жария талқыланды.

Талқылаулар барысында қазіргі заманғы атом станцияларының қауіпсіздігі, олардың жұмыс принциптері, АЭС-тің қоршаған ортаға және адам денсаулығына әсер ету деңгейі мәселелері талқыланды.

ҚР ЭМ атом энергетикасы және өнеркәсібі департаменті директорының орынбасары Гүлмира Мурсалова өз сөзінде Қазақстанда АЭС құрылысы елдің энергетикалық тәуелсіздігі мен қауіпсіздігін кемінде жүз жыл бұрын қамтамасыз ететінін атап өтті – дәл осындай қызмет мерзімі бүгінде АЭС үшін қарастырылуда.

 - Жаңа энергия қуатын енгізу қажеттілігі, әсіресе электр энергиясын тұтынудың жыл сайынғы өсуін, сондай-ақ қолданыстағы станциялардағы өндіруші жабдықтың шамамен 70% тозуын ескере отырып, барған сайын өткір бола түсуде. Қазақстан Үкіметінің көміртексіз энергетикаға көшу курсы, сондай-ақ елде шикізат және өндірістік базаның болуы елдегі атом – энергетика саласын дамыту үшін барлық алғышарттарды жасайды, - деп атап өтті өз сөзінде Г.Мурсалова.

«Қазақстандық атом электр станциялары» ЖШС Бас директоры Тимур Жантикиннің айтуынша, Қазақстанда АЭС салу – бұл елдің индустриялық дамуы үшін қажетті айқын шешім, ол да барлық салаларға оң мультипликативтік әсер етеді. Ол сондай-ақ бейбіт атом технологияларына көшу экология мәселелерінде тұрақты дамуға ықпал ететінін атап өтті.

Ол сондай-ақ АЭС салу туралы шешім қабылданған жағдайда жаңа жұмыс орындары пайда болатынын атап өтті. Осылайша, құрылыс 8 мыңға дейін адамды жұмыспен қамтамасыз етеді, ал станцияны пайдалану кезінде тікелей 2 мыңға дейін жаңа жұмыс орны құрылады.

Тыңдау барысында Энергетика министрлігінің өкілдері қазіргі уақытта АЭС-ті орналастыру және салу үшін екі аудан зерттелгенін атап өтті. Бұл Абай облысы, Курчатов ауданы және Алматы облысы Үлкен ауылы. Зерттеу нәтижелері бойынша екі аудан да электр станциясын орналастыруға жарамды. АЭХА қорытындысына сәйкес, АЭС-ті Балқаш көлінің жанында орналастыруға кедергі келтіретін факторлар жоқ. Бұған дейін АЭС-тің 13 түрлі жобасы ұсынылған болатын. Олардың төртеуі таңдалды.

Бұл ретте, олардың айтуынша, барлық іріктелген ұсыныстар қауіпсіздіктің барлық талаптарына жауап беретін және экономикалық көрсеткіштері жақсартылған 3 немесе 3+ буын реакторларын пайдалануды білдіреді.

 «Ядролық физика институты» РМК бас директоры Саябек Сахиев ядролық физика институтының базасында су-суды зерттеу реакторы – болашақта Қазақстанда салынатын АЭС-тің прототипі жұмыс істейтіні туралы айтты.

– ВВР-К реакторының жарты ғасырдан астам уақыт ішінде бірде – бір оқиға болған жоқ, бұл оның қауіпсіздік фактілерін растайды – деп атап өтті спикер.

Ол сондай-ақ атомдарды жақсы мақсаттарда қолдануға болатындығын атап өтті: өнеркәсіпте, медицинада, ауыл шаруашылығында және т.б.

Оның айтуынша, АЭС – бұл ел тұрғындарын 100 жыл бойы үздіксіз электр қуатымен қамтамасыз ететін негізгі буын.

 «Ұлттық ядролық орталық» РМК Атом энергиясы институты директорының орынбасары Ерболат Қоянбаев өз сөзінде қазіргі заманғы ядролық реакторлардың қауіпсіздік жүйесіне тоқталды, сондай-ақ институтта айналысатын ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер туралы ақпаратпен бөлісті, ұлттық кадрлардың жеткілікті саны мен біліктілігінің жоғары деңгейін атап өтті.

 «Бүгінгі таңда атом энергетикасы – бұл жоғары технологиялық және қауіпсіз сала және атом энергия көздері бүкіл әлемде өндіруші қуаттарға енгізу үшін зор әлеуетке ие. Ұлттық ядролық орталық өз қызметі жылдарында елеулі құзыреттерді дамытып, қажетті инфрақұрылымды дамытқанын атап өту қажет, оны біз Қазақстанда АЭС жобасын іске асыруды ғылыми-техникалық сүйемелдеуде оның өмірлік циклінің барлық кезеңдерінде қолдануға дайынбыз», – деп қосты Е.Қоянбаев.

Маңғыстау облысының тұрғындарының талқылауында АЭС су тұтыну, жеткізушіні таңдау, елдің энергиямен қамтамасыз ету қажеттілігі, сондай-ақ АЭС құрылысының экономикалық әсері мәселелері көтерілді.

Кездесуді қорытындылай келе, қатысушылар Қазақстанда атом энергетикасын дамытуға байланысты мәселелерді талқылауға азаматтарды белсенді тартудың маңыздылығын атап өтті.